Kalendarz ogrodnika - Wrzesień
Jesień w ogrodzie wita nas festiwalem wspaniałych barw na drzewach i krzewach - nie bez przyczyny Amerykanie nazywają jej cieplejsze dni „indian summer” (indiańskie lato). Często myślimy o tej porze roku raczej nostalgicznie, a przecież jesienią wiele roślin nadal kwitnie, m.in.: przepiękne dalie, jednoroczne szarłaty i celozje, rozchodniki, astry, wrzosy, krokusy, franklinia ozdobna, czy większość traw. Te ostatnie możemy teraz odkryć na nowo, jako wspaniałą i fantazyjną ozdobę naszego ogrodu jesienią. Wrzesień to również dobry moment na wizytę w ogrodzie botanicznym i centrum ogrodniczym, gdzie dowiedzieć się możemy które rośliny i krzewy najpiękniej prezentują się o tej porze roku. A więc choć piękna, soczysta zieleń trawnika znika pod kolorowymi liśćmi, nie będziemy mieli czasu by za nią tęsknić, bowiem wrzesień w ogrodzie to miesiąc ciekawy i pracowity.
W ogrodzie ozdobnym
Na rabatach
- wrzesień to czas kwitnienia wielu kwiatów: begonie, astry chińskie, aksamitki, dalie, cynie, kanny, nachyłki, lwie paszcze, onętki, jeżówka purpurowa, maczki kalifornijskie, złocienie, rudbekie, niecierpki, nasturcje, gazanie, petunie, werbeny, bakopa, pelargonie, sunadaville
- krzewy kwitnące we wrześniu: wrzosy, róże, budleja Davida, hibiskusy, hortensje bukietowe
- sadzimy do gruntu lub donic rośliny cebulowe, które zakwitną wiosną: tulipany, hiacynty, krokusy, przebiśniegi, narcyzy (donice dołujemy w ziemi i przenosimy w cieplejsze miejsce dopiero na wiosnę, gdy grunt rozmarznie)
- sadzimy rośliny kwitnące jesienią, np. chryzantemy
- sadzimy bratki, które kwitnąć będą aż do pierwszych mrozów, a wczesną wiosną ponownie ozdobią ogród (gdy zrobi się mroźno, otulamy je agrowłókniną, pozostawiając dostęp powietrza)
- dzielimy i przesadzamy byliny, np.: fiołki wonne i motylkowate, smagliczki skalne, astry alpejskie, omiegi kaukaskie, ubiorki wiecznie zielone, rogownice, barwinki, floksy szydlaste.
UWAGA
Zawsze usuwamy i palimy wszystkie fragmenty roślin, które wydają nam się być zainfekowane chorobami (zwracamy tu szczególną uwagę na płomyki, często atakowane przez mączniaka, oraz na marcinki). Nie zapominajmy też o regularnym pieleniu chwastów, które wciąż jeszcze rosną.
Przy roślinach iglastych
- przesadzamy rośliny iglaste, np.: cisy, świerki, tuje
- stosujemy oprysk na jałowce przeciwko zamieraniu wierzchołków pędów
- dbamy o dokładne nawodnienie roślin przed zamarznięciem ziemi
Przy roślinach liściastych
- dobry moment na zakładanie żywopłotów z roślin wykopywanych z gruntu: są tańsze niż rośliny sprzedawane w donicach, ale ich korzenie mogą być przesuszone. Pamiętajmy więc, aby wybrać się do dobrego i sprawdzonego centrum ogrodniczego!
- sadzimy i przesadzamy drzewa i krzewy (i w pojemnikach, i z odsłoniętym korzeniem)
- przesadzamy byliny
- wysadzamy w miejsca stałe rośliny dwuletnie
Przy roślinach w donicach
- usuwamy jednoroczne rośliny
- rośliny bulwiaste, kłączowe oraz krzewy przygotowujemy do zimowania
- oleandry, hibiskusy, oliwki, cytrusy, neriny, galtonie, agapanty i eukomisy w donicach wnosimy do pomieszczeń o temperaturze 10-13*C
- begonie bulwiaste, jaskry azjatyckie, frezje, zawilce koronowe, mieczyki i cantedeskie otrzepane z ziemi, przechowujemy w suchym i chłodnym pomieszczeniu
- puste donice przechowujemy w suchym pomieszczeniu, zwracając uwagę na to, które z nich są mrozoodporne, a które koniecznie musimy schować przed chłodem
Na trawniku
- wrzesień to dobry czas na zakładanie trawnika z siewu
- zajmujemy się ubytkami w trawniku: podobnie jak wiosną solidnie wzruszamy i podsypujemy wartościowym podłożem, a następnie dobrze ubijamy ziemię. Na tak przygotowany grunt można wysiewać nasiona (delikatnie zgrabiamy i przyciskamy). Jeśli nasiona nie wzejdą już przed nadejściem zimy, tak pozostawione są doskonale przygotowane na przyszłą wiosnę.
- stosujemy herbicydy selektywne (np. Mniszek) na chwasty, na trawniku co najmniej jednorocznym
- po raz ostatni przed nadejściem zimy nawozimy trawnik jesiennym nawozem (takim, o zmniejszonej zawartości azotu)
- pamiętamy o regularnym koszeniu trawy, minimum co 10 - 12 dni
- kosimy łąkę kwietną po raz drugi w sezonie
- obowiązkowa wertykulacja i aeracja trawnika
- łąka krokusowa na trawniku: sadzimy cebulki kwiatów tam, gdzie upadną przy sianiu, dzięki czemu uzyskany efekt będzie bardziej naturalny
W ogrodzie warzywnym
Przy warzywach
- pierwsza połowa miesiąca to czas wysiewu sałaty zimowej, którą przenosimy w miejsce stałe dopiero w październiku
- w drugiej połowie miesiąca wysadzamy czosnek (odmiany zimowe)
- na przełomie września i października wysiewamy szpinak (zbieramy go wiosną, po przezimowaniu)
- przy temperaturach spadających do 0*C zbieramy wszystkie warzywa ciepłolubne, do których należą: pomidory, papryka, oberżyna, melony, ogórki, cukinia, kawony, patisony, dynie
- w ciepłym i nasłonecznionym miejscu wysiewamy w rzędach czosnek, by móc zebrać go wczesną wiosną; pojedyncze ząbki ze zdrowych i ładnych główek wkładamy do ziemi na głębokość kilku centymetrów (rzędy co 20-30cm); przykrywamy cienką warstwą ziemi i delikatnie ubijamy
- zbieramy ziemniaki, cebulę, kalafiory, kapustę, sałatę, rzodkiew, rzodkiewkę, brokuły, kalarepę, fasolę szparagową, bób i selery naciowe (gdy ich ogonki osiągną szerokość 3 cm)
- pod koniec miesiąca zabieramy buraki ćwikłowe, marchew i seler korzeniowy
- wrzesień to dobry czas na posadzenie dymki, szalotki i rabarbaru
- pory zimowe, brukselkę, brokuły i jarmuż możemy zostawić w gruncie na zimę
- seler przetrwa do pierwszego mrozu
- liście pietruszki, por, lubczyk i seler zbieramy przed pierwszymi mrozami i zamrażamy w torebkach - doskonale nadadzą się na zimowe zupy!
- pamiętamy o pieleniu i podlewaniu grządek, szczególnie warzyw kapustnych o dużym zapotrzebowaniu na wodę
- rozmnażamy rabarbar
Przy ziołach
- dzielimy zioła, np.: melisę i miętę
Przy drzewach i krzewach owocowych
- zbieramy grzuszki, jabłka, śliwki, orzechy laskowe,
- przycinamy maliny; z odmian owocujących w czerwcu i lipcu wycinamy sekatorem tylko pędy dwuletnie i słabo rozwinięte, z owocujących późnym latem i jesienią usuwamy wszystkie pędy
- Nie sadzimy drzewek i krzewów w tym roku, natomiast już teraz przygotowujemy pod nie dołki (dwu-, czterokrotnie większe od bryły korzeniowej, zasypane kompostem lub obornikiem)
- wrzesień to dobry czas na wysadzanie roślin dwuletnich oraz przesadzanie samodzielnie wysianych drzew i krzewów
- zbieramy z drzew i palimy zeschnięte, stare owoce: są one źródłem różnych chorób
KILKA CENNYCH UWAG
Wraz z początkiem chłodnych nocy rozwija się wiele chorób grzybowych (np. mączniak), dlatego pamiętajmy o opryskach preparatami grzybobójczymi.
Choć jesień to czas wielkiego sprzątania, warto pozwolić sobie na odrobinę „nieporządku”. Jeśli są w Twoim ogrodzie miejsca zajęte przez sterty kamieni, gałęzi, korzeni, czy starego drewna, warto pozostawić ich uprzątnięcie do nadejścia wiosny, bowiem jest to idealny „zimowy dom” dla wielu pożytecznych w ogrodzie zwierząt. Jeże, traszki grzebieniaste, rzekotki oraz ropuchy z pewnością będą ci wdzięczne za sezonową „gościnę”.
