Jak zbudować oczko wodne? Poradnik krok po kroku

1. Budowa oczka wodnego – planujemy

Przed rozpoczęciem prac należy dokładnie zaplanować wielkość, kształt i umiejscowienie oczka w ogrodzie. Zasada jest taka: im obszerniejsza działka, tym oczko wodne powinno być większe. Woda w ogrodzie ma być oazą relaksu, estetycznym zakątkiem i miejscem, wokół którego skoncentruje się życie ogrodu – zarówno ludzi, jak i zwierząt zamieszkujących okoliczną roślinność. Z tego powodu zachowanie proporcji jest bardzo ważne. Najlepiej rozmiar oczka wyznaczyć „na oko” tak, aby stanowiło, jeśli to możliwe, nawet 1/5 ogrodu.

Następnie myślimy o kształcie zbiornika. Najbardziej uniwersalne są oczka okrągłe, które będą pasować do niewielkich ogródków utrzymanych w tradycyjnym stylu. Kształty nieregularne, nerkowate świetnie wpasują się za to w ogrody utrzymane w stylu naturalistycznym, z gęstymi zaroślami, np. angielskie lub japońskie. Z kolei oczka wodne o kształtach geometrycznych: np. trójkąta czy kwadratu odnajdą się w stylistyce nowoczesnej, minimalistycznej, ale będą pasować także do ogrodów francuskich, charakterystycznych ze względu na regularne linie i aranżację w pełni kontrolowaną przez człowieka.

Kolejnym ważnym etapem planowania jest wybór stanowiska. Oczko wodne powinniśmy zbudować w miejscu średnio nasłonecznionym, np. tam, gdzie dociera tylko wschodnie słońce. Chodzi o to, aby nie wysuszać nadmiernie ekosystemu, który stworzymy. Nie zapominajmy też, że do oczka trzeba będzie doprowadzić wodę i zamontować pompę – nie budujmy go więc w zbytnim oddaleniu od źródła wody i prądu. Zaleca się też aranżację oczka w pobliżu tarasu lub miejsca, gdzie chętnie przebywamy – nie od dziś wiadomo, że szum wody koi nerwy i rozładowuje stres. Warto mieć to na uwadze podczas planowania.

2. Budowa oczka wodnego – robimy wykop

Następnym krokiem jest zaplanowanie wykopu. Tutaj istotna jest metoda zakładania oczka – mamy do wyboru oczko wyłożone grubą folią PCV lub EPDM (kauczukiem), wylane betonem lub oczka z gotowej formy kupowanej w sklepach ogrodniczych. Do samodzielnej budowy zbiornika poleca się metodę z folii lub z wykorzystaniem gotowej formy. Dlaczego nie beton? Zabawy z betonem to już zadanie dla profesjonalnej ekipy ogrodniczej. Jeśli nie jesteśmy specjalistami w tego typu pracach, możemy więcej zepsuć niż zbudować.

Jeśli już zdecydowaliśmy się na kształt oczka i wyznaczyliśmy stanowisko – pora na usunięcie trawy i innej roślinności z tego obszaru. Następnie za pomocą sznurka lub węża oznaczamy kształt i wykonujemy wykop. Pamiętajmy, że powinien być nieco większy i głębszy niż planowany obszar oczka wodnego. Ponadto sadzawka musi mieć kilka stref głębokości tzw. półek, na których ustawimy rośliny wodne. Głębokość zbiornika powinna być proporcjonalna do jego wielkości. Jeśli planujemy hodować w oczku ryby – pamiętajmy o tzw. strefie głębokiej minimum 100-120 cm. W innym przypadku zróbmy np. 3 strefy o głębokości 15, 30 i 60 cm i szerokości ok. 30 cm. Oczywiście niecka kupiona w sklepie ma już wyprofilowane dno, do którego musimy dopasować wykop.

3. Budowa oczka wodnego – przygotowujemy dno

Kiedy mamy już wykopany dół – pora przystosować jego dno. Jeśli mamy gotową nieckę wystarczy, że wypoziomujemy dno i umieścimy formę, a następnie wypełnimy luki pomiędzy brzegami wykopu a formą piaskiem oraz żwirem. Najpopularniejsze formy to te produkowane z żywicy lub z polietylenu. Te pierwsze są bardzo sztywne i przez to stabilne. Te drugie są za to bardziej elastyczne i z czasem precyzyjnie dopasują się do wykopu.

Jeśli oczko ma być wyłożone folią, musimy odpowiednio wyprofilować ścianki oraz półki w wykopanej przez nas niecce. Najpierw usuwamy z wykopu wszystko, co może spowodować przedziurawienie folii, czyli korzenie roślin, kamyki, jakiekolwiek ostre krawędzie. Zadbajmy o to, by kąt pomiędzy ściankami i półkami na rośliny wodne nie był zbyt ostry i pozwolił na bezpieczne kopanie bez osunięć ziemi. Z kolei półki muszą być odpowiednio szerokie, by swobodnie można było na nich ustawić kosze z roślinami – powinny mieć szerokość minimum 30 cm.

Następnie na dno niecki wysypujemy kilkucentymetrową warstwę czystego piasku i mocno ją ubijamy. Bezpieczeństwo naszej konstrukcji zwiększymy wyściełając podłoże geowłókniną, lecz nie jest to niezbędne. Tak przygotowaną nieckę wykładamy folią o grubości minimum 0,8 mm i dopasowujemy do kształtu niecki. Pamiętajmy o pozostawieniu bezpiecznego zapasu folii na brzegach oczka, ponieważ po napełnieniu wodą folia dopasuje się do kształtu niecki i nieco się skurczy.

W najgłębszej strefie oczka umieszczamy odpowiednią pompę wodną i wyprowadzamy przewody na brzeg w taki sposób, by były jak najmniej widoczne, na przykład chowając je w fałdach folii lub maskując kamieniami, np. otoczakami. Niektóre modele pomp przystosowane są do montażu na zewnątrz zbiornika na brzegu. Teraz całe dno oraz półki maskujemy tzw. płukanką, czyli kamieniami o przekroju ok. 8-16 mm lub większymi kamieniami, otoczakami. Wszystko to stworzy wrażenie naturalności i uchroni folię przed promieniowaniem UV. Pamiętajmy, by nie wrzucać kamieni tłuczonych lub innych z ostrymi krawędziami!

Na koniec wypełniamy oczko wodą – obciążona folia dopasuje się całkowicie do kształtu wykopu. Po obsadzeniu zbiornika roślinnością na półkach oczka możemy ułożyć płaskie głazy, które zamaskują folię.

4. Budowa oczka wodnego – obsadzenie roślinami

Teraz przyszedł czas na wypełnienie zbiornika roślinami wodnymi. Hydrofity, bo o nich mowa, to zarówno odmiany sadzone w pojemnikach, jak i rośliny swobodnie unoszące się w wodzie. Starajmy się zawsze odtworzyć naturalne rozmieszczenie pięter roślinności, tak aby jak najlepiej imitować naturalny staw i stworzyć organizmom najlepsze warunki bytowania. Strefa głęboka w naszym to oczku to ta poniżej 50 cm, strefa płytka 30-50 cm, a tzw. strega bagienna– do 30 cm. Na koniec zostaje obszar roślin rosnących tuż wokół brzegów zbiornika.

Strefa głęboka – głębiej niż 50 cm

W strefie głębokiej posadzimy odmiany, których liście będą pięknie unosić się na tafli wody: moczarkę kanadyjską, lilię wodną, żabiściek czy grążel żółty. Pełnią ważną funkcję w naszym ekosystemie – filtrują i napowietrzają wodę, zapobiegają przegrzewaniu się wody latem.

Strefa płytka – 30-50 cm

Na tym piętrze świetnie sprawdzą się rośliny jak np. pałka wodna, miniaturowa lilia, kaczeniec, niezapominajka błotna, kosaciec żółty i grzybieńczyk wodny. Ich rozrastające się liście tworzą mikroklimat dla owadów, żab, ryb oraz chronią zbiornik przed zbytnim nagrzaniem się. Ta strefa może płynnie przechodzić w wyższe piętro – strefę bagienną.

Strefa bagienna – do 30 cm

Ta półka roślinności w naszym oczku wodnym powinna tworzyć stale podmokły teren. Jest ostatnią strefą kwitnącą bezpośrednio w wodzie. Tutaj możemy umieścić trzcinę pospolitą, tatarak, pałkę wodną, babkę wodną, turzycę, miętę nawodną i inne gatunki rosnące na tej głębokości. To piętro jest najbardziej reprezentacyjne i wpłynie na ogólne wrażenie naturalności oczka.

Wokół samej sadzawki możemy posadzić rośliny bezpośrednio w gruncie, np. żurawki, liliowce, czy pełnik ogrodowy.

5. Budowa oczka wodnego – montujemy pompę i filtr

W oczku wodnym musimy umieścić pompę z filtrem. Możemy zainstalować również lampę UV, która niszczy szkodliwe mikroorganizmy, niestety również te pożyteczne. W większych oczkach funkcję filtra pełni częściowo roślinność i zooplankton, jednak tylko profesjonalny filtr zapewni wodzie dostateczną czystość i napowietrzenie.

Pompę możemy zamontować nad brzegiem zbiornika lub na jego dnie, a wielkość i przepustowość urządzeń dobieramy pod wielkość oczka. Pompa tłoczy wodę do filtra, który ma za zadanie oczyścić wodę z resztek pokarmu dla ryb, ich odchodów, rozkładających się liści, glonów i szczątków roślin. Dzięki tej współpracy woda jest dotleniona i stanowi korzystny ekosystem dla roślin i zwierząt: ryb, żab, owadów.

Urządzenie działa na prąd, dlatego zadbajmy o dobre zamaskowanie przewodów np. umieszczając je pod ziemią. Samą pompę możemy obłożyć kamykami i roślinami. Po instalacji niezbędnych urządzeń wypełnijmy oczko wodą.

6. Budowa oczka wodnego – fontanna i kaskada

Jeśli chcemy by nasze oczko wyglądało atrakcyjniej, możemy pokusić się o budowę fontanny. Najlepsza będzie kaskadowa lub zwyczajna wytwarzająca pianę. W obu przypadkach będzie to świetny sposób na napowietrzenie wody w zbiorniku.

Aby zbudować kaskadę wodną będziemy potrzebować wzniesienia, z którego będzie spływać woda. Najpierw z ziemi pozostałej z wykopu uformujemy pagórek. Możemy urozmaicić go modelując półki. Całość także uszczelniamy, przykrywamy folią i maskujemy kamieniami.

Na szczycie wzniesienia montujemy zestaw fontannowy połączony z pompą wodną. Pamiętajmy, że ze wzrostem wysokości spada ciśnienie, dlatego wybierzmy pompę o odpowiedniej mocy. Na dole strumienia umieśćmy duży głaz – woda będzie z impetem o niego uderzać wytwarzając tlen i miły dla ucha dźwięk.

7. Budowa oczka wodnego – wykańczamy brzegi

Na koniec została tylko aranżacja otoczenia oczka wodnego. Brzegi ozdabiamy w zależności od stylu naszego ogrodu – mogą być to płaskie głazy, kamienie, żwir, piasek, drewno czy gres. Nie zapominajmy także o oświetleniu – jeszcze na etapie budowy możemy zainstalować podwodne źródła światła, a na brzegach ustawić subtelne lampy ogrodowe.